Orzeł przedni , Aquila chrysaetos

Aquila chrysaetos

Orzeł przedni 


      Tylko ok. 15 par gnieździ się we wschodniej części Polski, głównie w Karpatach i na Mazurach. W ostatnich dwóch stuleciach zarejestrowano okresy ostrych załamań i odbudowy populacji; od ok. 30 lat zanika. Ściśle chroniony.

      Pochodzenie i systematyka. Najstarsze szczątki należące do tego gatunku pochodzą z plejstocenu. Gatunek politypowy; w Polsce występuje podgatunek nominatywny 
      Rozmieszczenie.



Współczesne stanowiska orla przedniego rozmieszczone są we wschodniej Polsce, głównie na Pojezierzu Mazurskim i w Karpatach. Na Mazurach w ostatnim dziesięcioleciu orły te zarejestrowano w 6 miejscach. Wielokrotnie spotykano orły przednie w pobliżu Mikołajek. W 1982 r. w Puszczy Boreckiej dwukrotnie widziano jednego osobnika niosącego pokarm do lasu. W Puszczy Augustowskiej znaleziono gniazdo należące przypuszczalnie do orła przedniego. Spotykano w tym rewirze pojedyncze osobniki. W maju 1984 r. dorosłego osobnika widziano nad jez. Kisajno. W Kotlinie Biebrzańskiej w latach 1977-82 widywano parę lub pojedyncze osobniki. W Karpatach, głównie w Bieszczadach. w 7 rewirach widywano pary, pojedyncze osobniki tokujące lub noszące pokarm. W Beskidzie Niskim odkryto gniazda. Widziano tam też pojedyncze ptaki. Zajęte od kilku lat gniazdo zarejestrowano również w Tatrach. Pojedyncze orły widywano w 1983 r. w Beskidzie Sądeckim. Wykryto gniazdo w południowej części Mazowsza - w Puszczy Kozienickiej. Widziano pary orłów w Lasach Sobiborskich i Puszczy Solskiej.
      Zmiany siedliskowe. Wskutek wyrębu starych drzewostanów maleje liczba drzew dogodnych do zakładania gniazd. Lasy są ponadto powszechnie osuszane, co ułatwia ich penetrację przez ludzi. pozbawia orły spokojnych miejsc gniazdowych i doprowadza siedlisko do ogólnej degradacji. Osuszanie błot i mokradeł, a także zalesianie śródleśnych łąk, halizn i wrzosowisk powoduje zubożanie lub całkowite niszczenie terenów łowieckich tego ptaka. Bazę pokarmową orła przedniego narusza zbyt duży odstrzał zwierząt będących jego podstawowymi ofiarami, np. cietrzewi.
      Wielkość populacji wolno żyjącej. W Polsce gnieździ się ok. 15 par (na Mazurach ok. 5, na Podlasiu 1, w Bieszczadach 4-7, w Beskidzie Niskim 1 -2, w Tatrach 1 para oraz być może po 1 parze w Beskidzie Sądeckim i środkowo-wschodniej Polsce). Orły przednie widziano też w porze lęgowej w ponad 20 rewirach (w 13 - pary, w 8 - pojedyncze, dorosłe osobniki), w niektórych przypadkach (np. na początku maja 1984 r. w Lasach Sobiborskich) były to ptaki koczujące.
      Kierunek i prognoza zmian populacji. W ciągu ostatnich 50 lat liczebność orła przedniego początkowo wzrastała, osiągając maksymalny stan (20-30 par) w latach sześćdziesiątych, a następnie zaczęła spadać, zauważalnie zwłaszcza w latach siedemdziesiątych. Obecnie jest ona niższa o 25-50% od maksymalnego stanu lat sześćdziesiątych. Mała liczebność polskiej populacji i niska rozrodczość gatunku nie pozwala spodziewać się szybkiej odbudowy stanu liczebnego tych orłów, tym bardziej, że nadal są one prześladowane przez człowieka.



Przyczyny wymierania. Od lat główną przyczyną zaniku i zagrożenia gatunku jest prześladowanie go przez ludzi (odstrzał, niszczenie gniazd). Np. w latach 1816-20 w okolicach Starego Krakowa na Pomorzu zastrzelono 12 orłów. W Tatrach Zachodnich 1861-1902 zastrzelono po obu stronach granicy 52 osobniki. W latach 1856-67 wybrano na Pomorzu 7 zniesień z gniazd orla przedniego. Po drugiej wojnie światowej, zwłaszcza w latach sześćdziesiątych, kilkakrotnie stwierdzano przypadki zastrzelenia orła przedniego, a ostatni znany przypadek miał miejsce w 1980 r. podczas polowania zbiorowego w woj. kieleckim. Orły ginęły także we wnykach. Znanych jest też kilka przypadków wybierania jaj z gniazd przez ludzi. Od dawna trwa i wzrasta niszczenie dogodnych dla orłów terenów lęgowych.
Stosowane sposoby ochrony. Podlega ochronie gatunkowej. W myśl Rozporządzenia Ministra Leśnictwa i PD z 30.XI1.1983 r. ochronie podlegają również stanowiska lęgowe orła przedniego. Ochrona ta polega na zakazie dokonywania wszelkich istotnych zmian w środowisku przyrodniczym (wycinanie drzew, melioracje, budowa dróg lub ambon myśliwskich itp.) w promieniu 200 m od gniazda oraz na zakazie wstępu na teren w promieniu 500 m od zajętego gniazda w okresie od l lutego do 31 lipca. Stosowane są kary pieniężne za zniszczenie lęgu lub zabicie orła przedniego. Niektóre stanowiska orła przedniego  znajdują się na terenach rezerwatów lub parków narodowych. Ranne lub osłabione orły przyjmowane są do ośrodka rehabilitacji przy Stacji Badawczej Polskiego Związku Łowieckiego w Czempimu. gdzie po wyleczeniu podejmuje się próby wypuszczania ich na wolność. Podlega Konwencji Waszyngtońskiej, Bońskiej  i Berneńskiej.
Proponowane sposoby ochrony. Punktem wyjścia dla kontroli i praktycznej ochrony orłów powinna być dokładna inwentaryzacja ich stanowisk lęgowych (gniazd), terenów łowieckich i innych miejsc istotnych dla gatunku. Zahamowanie spadku liczebności można osiągnąć jedynie przez zdecydowaną ochronę całych rewirów lęgowych poszczególnych par i eliminowanie kłusownictwa. Należy przewidzieć możliwość sztucznego zwiększania liczebności ofiar w niektórych rewirach.  Niezbędne jest rozwijanie i ścisłe przestrzeganie ochrony gatunkowej tego orla.

 




Tagi:

  • Orzeł przedni , Aquila chrysaetos, ptak, ochrona, ptakiw Polsce, zagrożenia, gniazdowanie, lęgowiska, siedliska

    Szukaj

    Reklama

    

    Reklama