Ptaki Polski

      Kilka stanowisk lęgowych na wybrzeżu Bałtyku i Bagnach Biebrzańskich, liczących łącznie 80-100 par. Gatunek silnie zagrożony wskutek strat siedliskowych. Chroniony.

      Pochodzenie i systematyka. Gatunek znany co najmniej od pliocenu. W obrębie szerokiego areału lęgowego zróżnicowany jest na kilka podgatunków. W Europie gnieżdżą się trzy z nich, a w czasie wędrówek mogą zalatywać jeden lub dwa podgatunki dalekowschodnie. 
      Rozmieszczenie.

W Polsce w latach zarejestrowano 4 stanowiska lęgowe nadmorskie oraz 2 na Bagnach Biebrzańskich. Na zachodnim wybrzeżu biegusy zmienne gnieżdżą się w okolicy Świnoujścia oraz na półwyspie Rów na Wolinie. Na środkowym wybrzeżu w 1983 r. stwierdzono ponowne zasiedlenie dawnego stanowiska nad jez. Jamno. Największe polskie lęgowisko znajduje się nad Zatoką Pucką przy ujściu Redy. Większość par lęgowych skupia się po lewej stronie ujścia, koło tzw. Beki, a część po prawej stronie, koło wsi Rewa. Na Bagnach Biebrzańskich stanowiska lęgowe znajdują się koło Brzostowa i Jagłowa oraz prawdopodobnie koło Okrasina i Goniądza. Pojedyncze pary biegusów gnieżdżą się prawdopodobnie jeszcze dalej na południu: koło wsi Grądy Woniecko na terenie bagna Wizna oraz koło wsi Mołożew nad Bugiem. Dwa ostatnie stanowiska byłyby najdalej na południe wysuniętymi lęgowiskami w Europie, oddalonymi o ok. 280 km od wybrzeża. W podobnej odległości od morza położone jest stanowisko lęgowe na Litwie koło Wilna.
      Zmiany siedliskowe. Od początku bieżącego stulecia prawie w całej Europie zanikają typowe siedliska biegusa zmiennego na skutek zaniechania wypasu zwierząt oraz osuszania łąk. Tereny, na których został wstrzymany wypas, w szybkim tempie zarastają trzciną. W ten sposób, po II wojnie światowej zanikło w Polsce kilka stanowisk lęgowych, do których od ostatniego dziesięciolecia najprawdopodobniej należą łaki na terenie Słowińskiego Parku Narodowego. W najbliższym czasie to samo grozi stanowisku na półwyspie Rów. Osuszanie niektórych fragmentów łąk nadmorskich było szczególnie nasilone w środkowej części naszego wybrzeża i nad Zatoką Gdańską w latach siedemdziesiątych. Rozpoczęto przygotowania do melioracji na terenach bezpośrednio przylegających do zakątka zwanego Beka. Ponadto w bliskim sąsiedztwie tego lęgowiska czynne jest wysypisko popiołów elektrociepłowniczych. Popiół roznoszony przez wiatr może wpływać na degradację łąk zasiedlonych przez biegusy.
      Wielkość populacji wolno żyjącej. Od 80 do 100 par lęgowych. Na większości stanowisk gnieździ się po kilka par, a jedynie przy ujściu Redy 60-70 par.
      Kierunek i prognoza zmian populacji. Liczebność populacji w rejonie Ujścia Redy, stanowiącej trzon całej krajowej populacji, w 1983 r. utrzymywał się na stałym poziomie. Jednakże tereny przylegające bezpośrednio do tego lęgowiska ulegają ostatnio przeobrażeniom i degradacji, co grozi jego zniszczeniem i wygaśnięciem podstawowej populacji krajowej. Pomimo pojedynczych prób osiedlania się biegusów w głębi kraju, nie wydaje się możliwym, by lęgowiska śródlądowe mogły być tak znaczące jak lęgowiska nadmorskie.